مشخصات درس : 
نام درس :
 
 
اقتصاد ایران
(Economy of Iran)
لینک OCW
نوع درس:
درس پروژه دار

کد درس :
44713
تعداد واحد :
3
مقطع :
کارشناسی ارشد
پیشنیاز:

اقتصادخرد1 یا اقتصاد خرد MBA
همنیاز :
-
در این درس، ابتدا ظرفیت های اقتصاد ایران مرور شده و در ادامه،  عملکرد آن بر اساس شاخصهای متداول علم اقتصاد، مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. در نتیجه این مقایسه، شکاف میان ظرفیت ها و عملکرد بررسی شده و سوالات اصلی مربوط به این شکاف مطرح می شود. پاسخ سوالات مطرح شده ما را قادر خواهد ساخت تا دلایل تداوم طولانی مدت نارساییهای عمده، مانند نرخ رشد نسبتا پایین اقتصادی همراه با نوسان و نرخ های دو رقمی بیکاری و تورم مشخص شود. ارائه پاسخ علمی به سوالات ذکر شده، مستلزم شناسایی پایه های خرد عملکرد اقتصاد کلان ایران، مبتنی بر رفتار بازیگرهای اصلی اقتصاد شامل خانوارها، بنگاههای اقتصادی، بانک، دولت و بانک مرکزی و بخش خارجی اقتصاد ایران است. پس از تحلیل اندرکنش رفتارهای بازیگران اقتصاد، بار دیگر به مشکلات اقتصاد کشور نگاهی انداخته و این بار بر پایه‌ی این تحلیل، چرایی عملکرد ضعیف اقتصاد ایران را درک می‌کنیم. سپس سیر تاریخی را مدنظر قرار داده و بعد از معرفی سیر توسعه متوازن، مسیر توسعه را در ایران بررسی خواهیم کرد. در نهایت ریشه‌یابی مشکلات را در اقتصاد سیاسی دنبال می‌کنیم و نشان می‌دهیم عدم تعادل‌های اقتصادی موجود، همگی نوعی تعادل اقتصاد سیاسی هستند.

اهداف

--

سرفصل‌ها

  • کتاب اقتصاد ایران چگونگی گذر از ابر چالش‌ها، مسعود نیلی و همکاران، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، سال 1396.
  • کتاب اقتصاد ایران به کدام سو می رود؟ مسعود نیلی و همکاران، انتشارات دنیای اقتصاد سال 1394.
  • کتاب تاریخ تحلیلی برنامه‌ریزی در ایران 1357-1316- با تمرکز بر تحولات، نقش و جایگاه سازمان برنامه و بودجه، مسعود نیلی و محسن کریمی، نشر نی، سال ۱۳۹6.
  • کتاب دولت و رشد اقتصادی در ایران، مسعود نیلی و همکاران، نشر نی 1393.
  • کتاب خلاصه مطالعات استراتژی توسعه صنعتی ایران، مسعود نیلی و همکاران انتشارات دانشگاه صنعتی شریف، 1382.

مراجع اصلی

در این درس، ابتدا ظرفیت های اقتصاد ایران مرور شده و در ادامه،  عملکرد آن بر اساس شاخصهای متداول علم اقتصاد، مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. در نتیجه این مقایسه، شکاف میان ظرفیت ها و عملکرد بررسی شده و سوالات اصلی مربوط به این شکاف مطرح می شود. پاسخ سوالات مطرح شده ما را قادر خواهد ساخت تا دلایل تداوم طولانی مدت نارساییهای عمده، مانند نرخ رشد نسبتا پایین اقتصادی همراه با نوسان و نرخ های دو رقمی بیکاری و تورم مشخص شود. ارائه پاسخ علمی به سوالات ذکر شده، مستلزم شناسایی پایه های خرد عملکرد اقتصاد کلان ایران، مبتنی بر رفتار بازیگرهای اصلی اقتصاد شامل خانوارها، بنگاههای اقتصادی، بانک، دولت و بانک مرکزی و بخش خارجی اقتصاد ایران است. پس از تحلیل اندرکنش رفتارهای بازیگران اقتصاد، بار دیگر به مشکلات اقتصاد کشور نگاهی انداخته و این بار بر پایه‌ی این تحلیل، چرایی عملکرد ضعیف اقتصاد ایران را درک می‌کنیم. سپس سیر تاریخی را مدنظر قرار داده و بعد از معرفی سیر توسعه متوازن، مسیر توسعه را در ایران بررسی خواهیم کرد. در نهایت ریشه‌یابی مشکلات را در اقتصاد سیاسی دنبال می‌کنیم و نشان می‌دهیم عدم تعادل‌های اقتصادی موجود، همگی نوعی تعادل اقتصاد سیاسی هستند.
سرفصل‌ها:
  • عملکرد اقتصاد ایران در قبال ظرفیت‌های آن
    • ظرفیت‌های اقتصاد ایران
    • مروری بر شاخصهای اصلی اقتصاد کلان ایران
      • بیکاری
      • نرخ رشد اقتصادی
      • سرمایه گذاری
      • تورم
      • فقر و نابرابری
    • تحلیل شکاف میان عملکرد و ظرفیت ها: سوالات اصلی مرتبط با اقتصاد ایران
  • تصویر دینامیک اقتصاد کلان اقتصاد ایران
    • نقش خانوار
      • تقاضای محصول
      • عرضه نیروی کار
      • پس انداز
      • اقتصاد سیاسی خانوار (رای و پشتیبانی)
    • نقش بنگاه ها
      • عرضه محصول
      • ایجاد درآمد برای خانوار
      • سرمایه گذاری
      • اقتصاد سیاسی بنگاه(لابی)
    • نقش دولت در اقتصاد
      • الف: نقش های متعارف
        • شکست بازار: ارائه کالای عمومی
        • ایجاد و حفظ ثبات در اقتصاد کلان
        • ایجاد زیر ساختهای فیزیکی
        • بازتوزیع درآمد و اعمال حمایت های اجتماعی
        • مقررات گذاری
        • مدیریت اصلاح ساختار اقتصاد
      • ب: نقش های غیر متعارف
        • تصدی بنگاههای اقتصادی
        • تعیین و تغییر دستوری قیمت های کلیدی(انرژی، ارز، سود بانکی)
        • مداخله در ساز و کار های مبادله
      • اقتصاد سیاسی دولت:
        • دولتمردان
        • نظام اداری
    • نقش بانک مرکزی
      • نقش های متعارف
        • کنترل تورم
        • حفاظت از سلامت نظام بانکی و حراست از سیستم مالی
        • مقررات گذاری بازار بانکی
        • بانکداری دولت
        • مداخله و مدیریت بازار ارز
      • نقش های غیر متعارف:
        • تامین پولی مخارج دولت
        • اعمال سیاستهای دستوری دولت در زمینه امور بانکی
    • نقش بانک
    • نقشة متعارف:
      • واسطه گری مالی
      • کارگزاری تعامل بانکی بین الملل
    • نقشة غیرمتعارف:
      • ایفای نقش تامین مالی دولت
    • اندرکنش رفتار بازیگران
      • گریز از تعادل‌های اقتصاد کلان
      • رشد، تورم، بیکاری و تحولات اقتصادی و  ...
  • نگاه تحلیلی به مشکلات امروز اقتصاد ایران بر پایه‌ی رفتار بازیگران
  • جمع بندی
    • سیر تاریخی توسعه‌ی متوازن در کشور مفروض
    • سیر تاریخی توسعه در ایران
      • برنامه‌های توسعه و عملکرد اقتصادی ایران
      • تأثیر این سیر بر رفتارهای فعلی بازیگران اقتصاد
    • تعادل اقتصاد سیاسی موجود
      • اقتصاد سیاسی درآمدهای نفتی
      • اقتصاد سیاسی خصوصی سازی
      • اقتصاد سیاسی سرمایه گذاری خارجی
      • اقتصاد سیاسی بارانه ها
      • اقتصاد سیاسی تورم و بازار پول
      • نقش انگیزه های اقتصاد سیاسی
      • شکست راه‌حل‌های فارغ از اقتصاد سیاسی
  • مروری بر اقتصاد سیاسی اصلاحات
  • کتاب اقتصاد ایران چگونگی گذر از ابر چالش‌ها، مسعود نیلی و همکاران، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، سال 1396.
  • کتاب اقتصاد ایران به کدام سو می رود؟ مسعود نیلی و همکاران، انتشارات دنیای اقتصاد سال 1394.
  • کتاب تاریخ تحلیلی برنامه‌ریزی در ایران 1357-1316- با تمرکز بر تحولات، نقش و جایگاه سازمان برنامه و بودجه، مسعود نیلی و محسن کریمی، نشر نی، سال ۱۳۹6.
  • کتاب دولت و رشد اقتصادی در ایران، مسعود نیلی و همکاران، نشر نی 1393.
  • کتاب خلاصه مطالعات استراتژی توسعه صنعتی ایران، مسعود نیلی و همکاران انتشارات دانشگاه صنعتی شریف، 1382.